زیارت جامعه

Le pèlerinage de la grande communauté est l’un des pèlerins chiites les plus importants

زیارت جامعه به صورت صورتی

زیارت جامعه کبیره از زیارتنامه‌های مهم شیعیان است که از طرف امام هادی(ع) در پاسخ به درخواست یکی از شیعیان صادر شده است. مضمون زیارتنامه باورهای شیعه درباره امامت، مقام ائمه اطهار(ع) و وظایف شیعیان در مقابل آنهاست. عالمان شیعه، شرح‌های فراوانی بر زیارت جامعه نوشته‌اند.

زیارت جامعه که از زبان علی النقی، امام دهم شیعیان، و در پاسخ به خواستهٔ یکی از شیعیان صادر شده، اگرچه به شیوهٔ خطابی و گفتاری است؛ اما درحقیقت بیانگر جایگاه امامت در تشیع است. این زیارت را شیخ طوسی در تهذیب و صدوق در فقه و عیون اخبارالرضا به سند خود ازشخصی به نام نخعی نقل کرده‌اند که گفت: به علی بن محمد بن علی بن موسی بن جعفر بن محمد بن علی بن الحسین بن علی بن ابیطالب عرض کردم: «ای فرزند رسول خدا، مرا گفتاری بیاموز که هر وقت خواستم هریک از شما را زیارت کنم همان سخن را درمحضرش بگویم.» پاسخ امام هادی چنین بود: «هر زمانی که به آستان (امامی رسیدی) در آنجا بایست و شهادتین را درحال غسل و طهارت بر زبان جاری کن، وقتی نگاهت به قبر افتاد نخست سی مرتبه الله اکبر بگو و چند قدم راه برو، البته با کمال وقار و آرامش بسیار، گام‌های خود را کوتاه بردار و بار دیگر بایست و سی مرتبه تکبیر را بر زبان جاری کن، سپس نزدیک قبر شو و این بار چهل مرتبه تکبیر بگو تا یکصد مرتبه کامل شود آنگاه او را با جملات زیر زیارت کن…».

این زیارت که انشاء علی النقی نسبت به سایر امامان شیعه‌است از زیبایی‌های خاص ادبی برخوردار می‌باشد. در این زیارت، علی النقی به بیش از دویست فضیلت و منقبت از اهل بیت اشاره می‌کند، از دیگر ویژگی‌های این زیارت:

اولین ویژگی زیارت جامعه آن است که امام هادی، شیعیان را با آداب سخن گفتن با امام آشنا می‌کند که نخست با سلام و درود بر آن امام شروع می‌شود و پس از برشمردن برخی مناقب و اوصاف او، با جمله «و رحمت‌الله و برکاته» به پایان می‌رسد.

در این زیارت، به رابطهٔ امامان با خداوند و به جایگاه خدا در نظر امامان شیعه پرداخته شده‌است.

عملکرد امامان در اجرای دین اسلام اشاره می‌شود.

بیان دیگر امام علی النقی این است که حق، همراه امامان است و هرگز از آنان جداشدنی نیست و هرکه از آنان دور شود گمراه خواهدشد.

امام علی النقی با اشاره به جایگاه امامان در اسلام و بین مسلمانان، تصریح می‌کند که آنان شاهراه و راه راست و گواهان در دین و آن امانتی هستند که حفظش بر مردم واجب است.

براساس مضمون این زیارت، شیعیان جهت دفاع از امامان ترغیب شده‌اند.

امام علی النقی دراین زیارت اشاره می‌کند به این که تمام اعمال به پیروی از امامان مقبول می‌افتد.

می‌توان درون مایه زیارت را به پنج قسمت اصلی تقسیم کرد:

سلام

شهادت

ابراز علائق

دلیل عرض ارادت

دعا و توسل

بخش اول زیارت جامعه شامل پنج سلام است و ۲۰ تا ۳۰ ویژگی نام برده می‌شود که حقیقت امامت است

امام علی النقی علیه السلام در این زیارتنامه، امامان شیعه را امامان هدایت، چراغ‌های تاریکی‌ها، نشانه‌های پرهیزکاری، صاحبان خرد، پناهگاه مردمان، نمونه‌های اعلای الهی و حجت‌های خدا بر اهل دنیا و آخرت، معرفی کرده‌است، همچنین آن‌ها را جایگاه‌های شناسائی خدا و مسکن‌های برکت خدا و معدن‌های حکمت خدا و نگهبانان سر پروردگار و حاملان کتاب خدا و اوصیای پیامبر خدا دانسته‌است. آنان دعوت کنندگان به سوی خدا و راهنمایان به راه‌های خشنودی خدا و استقرار یافتگان در فرمان پروردگار و کاملان در محبت خدا و مخلصان در توحید و آشکارکنندگان امر و نهی خدا و بندگان گرامی او هستند که هرگز بر خداوند در گفتار پیشی نگیرند.

در زیارت جامعه آمده‌است که خداوند امامان را به صورت نورهایی آفرید و گرداگرد عرش قرار داد و با آوردنشان در این جهان بر ما منت نهاد، و در خانه‌هایی قرارشان داد که نام و یاد او در آن‌ها برده شود. امامان وجودهای گران‌بهایی هستند که فرمانبرداری از آنان فرمانبرداری از پروردگار می‌باشد.